Dag og Tid sin artikkeln om NUPI-rapporten. Finnes det noen svar på denne
rapporten? Hvis ikke, burde noen sette seg ned å skrive et svar. Den
kommer til å være viktig ammunisjon mot Attac og andre i tiden som kommer.
Mvh,
Per
Fra http://www.dagogtid.no/arkiv/2001/12/global
Verdshandel:
– Globalisering minkar ulikskapen
Har globaliseringa ført til større ulikskap i verdsøkonomien? Nei, tvert
om, hevdar norske Nupi-forskarar.
OTTAR FYLLINGSNES
Dei siste åra har mange hevda at ulikskapen i verda har auka, og
globaliseringa har fått skulda.
– Det er feil å hevda at globaliseringa har ført til større ulikskap
mellom land, seier prosjektleiar Arne Melchior. Han åtvarar mot å skapa
røvarbilete som kan skada u-landa.
Knuste mytar
I rapporten «Globalisering og ulikhet. Verdens inntektsfordeling og
levestandard 1960-1998» hevdar forskarane at i perioden frå 1960-åra og
fram til 1998 skjedde det ein reduksjon i ulikskapen mellom land både når
det gjeld inntekt og levekår.
– Denne hovudkonklusjonen er det no relativt brei semje, sjølv om det
framleis er ein viss diskusjon om datagrunnlag og målemetodar, seier Arne
Melchior. Han har laga Nupi-rapporten saman med Kjetil Telle og Henrik
Wiig ved Norsk Utenrikspolitisk Institutt.
– Før me publiserte rapporten, var det ei unison oppfatning at
globaliseringa skaper ulikskap. Både internasjonale organisasjonar,
rapportar frå WTO og folk på høgresida i politikken hevda det. I ettertid
har somme vorte så provoserte av rapporten vår at dei har ymta frampå om
at me skulle ha visse motiv for å leggja han fram, seier prosjektleiaren.
Til nytte
Han meiner at globaliseringa har vore særleg til nytte for dei u-landa som
er mest integrerte i verdsøkonomien, som utviklingsland i Asia.
– Der er veksten følgd av auka handel, seier Melchior.
– Kan frihandelen fjerna ulikskap?
– Det har me ikkje greidd ut i rapporten, men det finst andre som har
forska på det og slått fast at økonomisk vekst og auka handel heng saman.
Det inneber ikkje at det er ein mirakelkur å redusera handelshindringane.
I asiatiske land med sterk vokster har proteksjonismen tidlegare vore
sterk på eigne marknader. Det er ingen tvil om at handelen med andre land
har vore viktig for veksten for landa i Aust-Asia. Somme trur at
Verdshandelsorganisasjonen (WTO) har stått for ein sterk liberalisme i
heile verdshandelen, men mange land har framleis høge handelsbarrierar. I
Afrika har fleire land plikta seg overfor WTO til ikkje å ha tollsatsar
som er mindre enn 74 prosent, men dei praktiserer 20 prosent. Det er med
andre ord ikkje snakk om ultraliberalisme. Det er for lettvint å hevda at
frihandelen har skulda for at det har gått dårleg i landa sør for Sahara.
I staden kan ein peika på at desse landa er dårlegast integrert i
handelen.
FN tek feil
FNs utviklingsprogram (UNDP) har medverka til å skapa eit bilete av at det
har vorte meir ulikskap mellom landa dei siste tiåra.
– Human Development Report (UNDP 1999) hevdar at inntektsskilnaden mellom
rike og fattige land har auka kontinuerleg mot slutten av 1900-talet. I
vår rapport hevdar me at UNDP brukar eit skeivt mål, og at likskapen
mellom dei rike og fattige har vorte større sidan tidleg på 1960-åra. Men
sjølv med det målet som UNDP brukar, har det vorte mindre ulikskap i
1990-åra, hevdar dei norske forskarane.
Dei meiner det er viktig å ta omsyn til både kjøpekraft og storleiken på
landet når ein skal undersøkja globalisering og likskap.
– Gjer ein ikkje det, finn ein stort sett at ulikskapen har auka mellom
landa. Det er trass alt stor skilnad på om det skjer ei inntektsbetring i
Kina med ein milliard menneske, eller om det skjer i eit land med ein
million innbyggjarar.
Utviklingsbrot
UNDP har samanlikna inntektene til den femdelen av befolkninga i verda som
bur i dei rikaste landa med inntektene til den femdelen som bur i dei
fattigaste landa. UNDP meiner at dette forholdstalet auka frå 30:1 i 1960
til 60:1 i 1990 og 74:1 i 1997. Dei norske forskarane viser til at UNDP
opererer med forholdstalet 82:1 i 1995.
– Med andre ord vart tendensen til auka ulikskap broten mellom 1995 og
1997, men dette var ikkje nemnt av UNDP (1999), der globalisering og
ulikskap var tema, påpeikar dei norske forskarane. Dei meiner at
ulikskapen voks i 1985-93, men fall i perioden 1993-98, om ein brukar eit
slikt mål som ikkje tek omsyn til kjøpekraft. Om ein justerer for
prisskilnader, har den fattigaste femdelen teke innpå den rikaste femdelen
i perioden frå slutten av 60-åra.
– Forskinga tyder på at internasjonal ulikskap auka fram til 1960-åra, men
at den langvarige trenden vart broten mot slutten av hundreåret. Ei viktig
årsak til denne endringa er veksten i delar av Asia og spesielt Kina. Av
di Kina er eit folkerikt land, påverkar det i høg grad den globale
utviklinga.
Bryt trenden
Medan dei nyindstrialiserte landa i Aust- og Søraust-Asia har opplevd
enorm økonomisk vekst og teke innpå dei rike landa, har Afrika sør for
Sahara stagnert – spesielt etter 1980.
– Skilnaden mellom dei aller rikaste og dei aller fattigaste landa har
auka, uansett korleis ein målar det. Den aukande likskapen mellom landa
skuldast at nærare 25 u-land har hatt like høg eller høgare økonomisk
inntektsvekst per innbyggjar samanlikna med dei rikaste landa. Dette gjeld
til dømes dei nyindustrialiserte landa, pluss Kina og Indonesia. India
gjorde det dårleg fram til 80-åra, men sidan har situasjonen betra seg. I
perioden frå 60-åra og fram til slutten av 90-åra, gjorde India det
omtrent like bra som dei rike landa, seier prosjektleiar Arne Melchior.
Ettersom historiske analysar viser at det fram til 1960-åra var ein jamn
vekst i global inntektsulikskap, er resultata oppløftande ettersom dei
viser at ein langvarig trend er broten, slår forskarane fast.
Indre ulikskap
Dei spør også kva som har skjedd med ulikskapen internt i dei enkelte
land, og svarar at frå 1970-åra til 1990-åra har ulikskapen auka i om lag
halvparten av landa, medan han er redusert i den andre halvparten.
– Framleis er det minst ein milliard som lever i fattigdom, og dette har
ikkje endra seg så mykje frå 1987 til 1997. Det er folk som har mindre enn
ein kjøpejustert dollar per dag å leva for. Det er med andre ord nok å
kjempa for, seier Melchior.
Han viser til at det finst nokre få utrekningar som seier at dersom ein
tek omsyn til indre ulikskap i landa, så har ulikskapen i verda auka, men
han meiner det er for tidleg å seia om dette gjeld generelt.
Institusjonell svikt
I Vesten har gapet mellom utdanna og ufaglært arbeidskraft auka dei siste
par tiåra.
– Forskinga tyder på at globaliseringa har noko av skulda, men teknologisk
endring er ei endå viktigare årsak. Globaliseringa aukar potensialet for
teknologioverføring gjennom auka internasjonal handel og investering over
landegrensene.
Dersom landa til dømes har for svake institusjonar til å klara omstilling,
kan dei også verta taparar i den globale konkurransen. Institusjonell
svikt er ei mogeleg forklaring på at regionar som Afrika sør for Sahara og
delar av Aust-Europa har hatt ei svak utvikling mot slutten av 1900-åra,
meiner forskarane.
Kinas fattige
Kina er eit land som verkar sterkt inn på verdsgjennomsnittet. Dersom
forskarane fjernar Kina frå sine data, har ikkje graden av global ulikskap
mellom land endra seg frå 1965 til 1997. Forskarane meiner at utviklinga
av intern ulikskap i Kina er av spesiell interesse, og spør seg om den
store økonomiske veksten i Kina har kome dei fattige til gode.
– Svaret er ja. Sjølv om ulikskapen i Kina har auka, viser fleire
rapportar at veksten også har kome dei fattige til gode. Både i 80- og
90-åra har dei fått ein monaleg inntektsvekst.
Ammunisjon for Motattac
Den norske NUPI-rapporten om globaliseringa er god ammunisjon for
motstandarane av Attac.
Det vert stadig referert til rapporten i avisartiklar.
Like før Attac skulle ha sitt store møte i København den 1. mars, skreiv
folketingsmedlem Jens Rohde (V) ein artikkel i Politiken. Han var ein av
dei som tok initiativ til Motattac i Danmark og siterer flittig frå den
norske rapporten.
«Attac synes at have sammlet opbakning bag sit synspunkt om at ‘finansiel
globalisering øger den økonomiske usikkerhed og den sociale ulighed’. Men
det forholder sig stik modsat. Uligheden mellom verdens lande er faktisk
blevet mindre siden 1960erne. Det påviser en rapport fra det norske
udenrigspolitiske institut».
Vrøvl
Ei veke seinare gjekk leiaren i danske Venstre, Anders Fogh Rasmussen, til
eit hardt åtak på Attac-rørsla i ein kronikk med tittelen «Globalisering
gavner u-landene» i Politiken.
– Det er absurd å smadra McDonald’s for å hjelpa u-landa. Det gjer ein
derimot gjennom utvida frihandel og internasjonalt samarbeid, skreiv
Venstre-leiaren.
Han slår fast at velstanden i verda har vorte større, og ulikskapen har
vorte mindre.
Bevis på at det er slik, har han funne i NUPI-rapporten.
– Frihandel er ein viktig føresetnad for globalisering. Frihandel vert
ofte skulda for å skapa fattigdom i u-landa og arbeidsløyse i dei rike
landa. Båe delar er noko forferdeleg vrøvl. Det er nemleg slik at
frihandel skaper vekst og velstand i både dei rike og dei fattige landa,
skriv den danske Venstre-leiaren.
Norsk versjon
Den 14. mars hadde NHO-direktør Kristian Skjølaas eit større innlegg i
Dagens Næringsliv med tittelen «Attacs utopi».
– Attac vil hindra den tredje verda frå å handla fritt med den rike verda,
trass i at auka frihandel har vist seg å vera eit effektivt middel i
kampen mot fattigdom, skriv NHO-direktøren – og viser til Nupi-rapporten.
© Dag og Tid
This archive was generated by hypermail 2b29 : Thu Mar 29 2001 - 01:42:57 MET DST